आपः स्त्री भूम्नि वार्वारि सलिलं कमलं जलम् । पयः कीलालममृतं जीवनं भुवनं वनम् ॥ ३ ॥
शब्दसङ्ख्या | प्रातिपदिकम् | प्रथमान्तःशब्दः | लिङ्गम् | व्युत्पत्तिः | प्रत्ययः/ समासनाम | वृत्तिः/शब्दप्रकारः | किमन्तः शब्दः |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | अप्(आप) | आपः | स्त्रीलिङ्गः | आप्नुवन्ति, आप्यन्ते वा । | क्विब् | उणादिः | |
2 | वार् | वाः | नपुंसकलिङ्गः | वारयति । | क्विप् | कृत् | रेफान्तः |
3 | वारि | वारि | नपुंसकलिङ्गः | वारिर्घट्यां सरस्वत्यां । | इञ् | उणादिः | इकारान्तः |
4 | सलिल | सलिलम् | नपुंसकलिङ्गः | सलति । | इलच् | उणादिः | अकारान्तः |
5 | कमल | कमलम् | नपुंसकलिङ्गः | कम्यते । | कलच् | उणादिः | अकारान्तः |
6 | जल | जलम् | नपुंसकलिङ्गः | जलति । | अच् | कृत् | अकारान्तः |
7 | पयस् | पयः | नपुंसकलिङ्गः | पयते पीयते, वा । | असुन् | उणादिः | सकारान्तः |
8 | कीलाल | कीलालम् | नपुंसकलिङ्गः | कीलां ज्वालामलति वारयति । | अण् | कृत् | अकारान्तः |
9 | अमृत | अमृतम् | नपुंसकलिङ्गः | न मृतं मरणमस्त्यस्मिन् । | बहुव्रीहिः | समासः | अकारान्तः |
10 | जीवन | जीवनम् | नपुंसकलिङ्गः | जीव्यतेऽनेन । | ल्युट् | कृत् | अकारान्तः |
11 | भुवन | भुवनम् | नपुंसकलिङ्गः | भूयते । | ल्युट् | कृत् | अकारान्तः |
12 | वन | वनम् | नपुंसकलिङ्गः | वन्यते सम्भज्यते सेव्यते वा । | घञ् | कृत् | अकारान्तः |