परतन्त्रः पराधीन: परवान्नाथवानपि । अधीना निघ्न आयत्तोऽस्वच्छन्दो गृह्यकोऽप्यसौ ॥ १६ ॥
शब्दसङ्ख्या | प्रातिपदिकम् | प्रथमान्तःशब्दः | लिङ्गम् | व्युत्पत्तिः | प्रत्ययः/ समासनाम | वृत्तिः/शब्दप्रकारः | किमन्तः शब्दः |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | परतन्त्र | परतन्त्रः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | परस्तन्त्रं प्रधानं यस्य ॥ | बहुव्रीहिः | समासः | अकारान्तः |
2 | पराधीन | पराधीनः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | परस्मिन्नधि । | तत्पुरुषः | समासः | अकारान्तः |
3 | परवत् | परवत् | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | परः स्वाम्यस्यास्ति । | मतुप् | तद्धितः | तकारान्तः |
4 | नाथवत् | नाथवत् | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | नाथोऽस्यास्ति ॥ | मतुप् | तद्धितः | तकारान्तः |
5 | अधीन | अधीनः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | इनमधिगतः । | तत्पुरुषः | समासः | अकारान्तः |
6 | निघ्न | निघ्नः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | निहन्यते निगृह्यते । | क | कृत् | अकारान्तः |
7 | आयत्त | आयत्तः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | आयतते स्म । | क्त | कृत् | अकारान्तः |
8 | अस्वच्छन्द | अस्वच्छन्दः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | न स्वः छन्दोऽस्य ॥ | बहुव्रीहिः | समासः | अकारान्तः |
9 | गृह्मक | गृह्मकः | पुंलिङ्गः, स्त्रीलिङ्गः, नपुंसकलिङ्गः | गृह्यते । | क्यप् | कृत् | अकारान्तः |